Rusiya xarici işlər naziri Sergey Lavrov Moskvanın Kiyev üçün təhlükəsizlik zəmanəti ilə bağlı müzakirələrə başlamağa hazır olduğunu deyib.

Bu barədə Rusiyanın xarici işlər naziri mətbuat konfransında danışıb. O bildirib ki, bu müzakirələrin başlaması üçün ilk olaraq daha irimiqyaslı təhlükəsizlik məsələlərinin həlli ilə bağlı razılığa gəlmək lazımdır.

Lavrov Rusiyanın qərbində - Avropa ilə sərhəddə təhlükələrin aradan qaldırılmalı olduğunu deyib.

Ukrayna prezidenti Volodimir Zelenski bu ayın əvvəlində bildirib ki, Kiyev üçün təhlükəsizlik zəmanətləri yalnız Birləşmiş Ştatlar tərəfindən təmin olunarsa, təsirli olacaq. Lakin belə bir təminat olmadan atəşkəs razılaşması Rusiyaya sadəcə silahlanmağa vaxt verəcək.

Zelenski həmçinin Ukraynanın NATO-ya üzv olmasına icazə verilməsini tələb edir. Lakin Rusiya bunu rədd edir və bu üzvlüyün qarşısını almaq üçün müharibəyə getdiyini deyir.

Kiyev narahatdır ki, Tramp münaqişəni tez zamanda yekunlaşdırmaqla bağlı vədini yerinə yetirmək üçün ABŞ-nin hərbi dəstəyini geri çəkərsə, Ukrayna ciddi güzəştlərə getməyə məcbur qalacaq.

Lavrov: "Tramp və komandası reallıqların fərqindədir"

Mətbuat konfransında Lavrov həmçinin ABŞ-nin yeni seçilmiş prezidenti Donald Trampın bu münaqişənin sonlandırılması ilə bağlı mövqeyinə də münasibət bildirib. Lavrov deyib ki, Rusiya Tramp və onun komandasının Ukraynadakı "reallıqları" görməsini qeydə alıb. Onun sözlərinə görə, Moskva ABŞ-də hakimiyyətə gələcək yeni administrasiyanın "yerdə reallıqları daha tez-tez dilə gətirməyə başlamasını alqışlayır". O, həm Trampın, həm də Trampın gələcək milli təhlükəsizlik müşaviri Mayk Valtsın şərhlərinə istinad edib. Valts bazar günü ABC telekanalına müsahibəsində deyib ki, "müharibə diplomatik yollarla hansı bir formadasa bitməlidir".

"Mən bütün rusları Ukrayna torpağının hər qarışından, hətta Krımdan da qovacağımızı söyləməyi real hesab etmirəm. Prezident Tramp bu reallığı etiraf edib. Düşünürəm ki, bu, irəliyə doğru böyük bir addım idi və bütün dünya bu reallığı qəbul edir. Gəlin indi irəliləyək", - o deyib.

Rusiya təxminən üç ildir ki apardığı işğalçı müharibədən sonra Ukrayna torpaqlarının təxminən beşdə birinə nəzarət edir. Moskva iddia edir ki, münaqişəni sona çatdırmaq üçün istənilən razılaşmada bu fakt nəzərə alınmalıdır.

Yanvarın 10-da ABŞ-nin yeni sanksiyalar paketini elan etməsindən sonra Rusiya neftini daşıyan ən azı 65 tanker lövbər salıb.

"Reuters" agentliyi "MarineTraffic" və LSEG gəmilərin hərəkət monitorinqi xidmətlərinin məlumatlarına əsasən bildirir ki, həmin tankerlərdən beşi Çin limanlarında, daha yeddisi Sinqapurda "ilişib". Digərləri isə Baltik dənizi və Uzaq Şərqdə Rusiya yaxınlığında dayanıb. İran limanları və Süveyş kanalına yaxın sularda da dayanmış daha 25 neft tankeri qeydə alınıb.

Yanvarın 13-də iki milyon bareldən çox Rusiya nefti daşıyan üç tankerin isə Çinin şərq sahillərindəki sularda lövbər saldığı müəyyən olunub. "Bloomberg" bildirib ki, bu tankerlərə yaxın ərazilərdəki limanlara giriş icazəsi verilməyib. Şandun əyalətindəki limanları idarə edən şirkət sanksiyaya düşmüş tankerlərin girişinə qadağa qoyub.

"Reuters"in məlumatına görə, Rusiya neftinin digər əsas alıcısı Hindistan da ABŞ sanksiyalarına məruz qalmış tankerləri boşaltmaqdan imtina edəcək. Yalnız yanvarın 10-dan əvvəl icarəyə götürülmüş gəmilər, martın 12-dən əvvəl boşaldılması şərti ilə, istisna olacaq. Bundan əlavə, Hindistan bankları neftin sanksiya qoyulan tədarükçülərdən gəlmədiyinə əmin olmaq üçün onun mənşə sertifikatlarını tələb edəcək.

ABŞ Maliyyə Nazirliyi ötən həftə Rusiyanın neft hasilatçıları "Qazprom Neft" və "Surqutnefteqaz"a sanksiyalar tətbiq edib. Bu şirkətlərlə dollar və ya Amerika maliyyə sistemindən istifadə etməklə maliyyə əməliyyatları aparmaq qadağan olunub. Rusiyanın ən böyük gəmiçilik şirkəti "Sovkomflot"a qarşı sanksiyaların müddəti növbəti dəfə uzadılıb. Məhdudiyyətlər Qərbin sanksiyalarını pozaraq müxtəlif ölkələrin bayraqları altında Rusiya neftini və neft məhsullarını daşıdığı iddia edilən 183 tankerə şamil olunub.

NATO baş katibi Mark Rutte Baltik regionunda kritik infrastrukturun qorunması üçün yeni hərbi təşəbbüsü elan edib. Bu barədə NATO baş katibi Baltik dənizi sahilində yerləşən ölkələrin liderlərinin iştirakı ilə Helsinkidə keçirilən sammitdə bəyan edib.

Sammit zamanı Baltik regionu ölkələrinin liderləri kritik sualtı infrastruktura artan təhdidləri müzakirə ediblər.

Sabotaj aktlarının enerji və rabitə xətlərinə ciddi zərər vurduğunu deyən NATO rəhbəri bu istiqamətdə müttəfiqlər arasında əməkdaşlığın gücləndiriləcəyini bildirib. "Müttəfiqlərlə birlikdə təkcə kritik infrastrukturu deyil, dəyər verdiyimiz hər şeyi qorumaq üçün lazım olan bütün tədbirləri görəcəyik", - o vurğulayıb.

"Baltic Sentry" adlı yeni hərbi təşəbbüs NATO-nun Baltik dənizindəki hərbi mövcudluğunu artıracaq.

Baltik dənizində kritik sualtı infrastrukturu qorumaq və təhdidlərə qarşı effektiv mübarizə məqsədilə bu təşəbbüs çərçivəsində NATO freqatlar, dəniz patrul təyyarələri və digər vasitələrdən istifadə edəcək. Eyni zamanda, dəniz dronlarında ibarət kiçik bir donanma da əraziyə yerləşdiriləcək. "Gəmi kapitanları anlamalıdır ki, infrastrukturumuza yönəlmiş hər hansı potensial təhdidin ciddi nəticələri olacaq. Bu nəticələr arasında gəminin yoxlanılması, müsadirə və kapitanın həbsi də ola bilər", - NATO baş katibi xəbərdarlıq edib.

Almaniyanın müdafiə naziri Boris Pistorius Ukraynaya gözlənilməz səfər edib.

Almaniya mətbuatı xəbər verir ki, təhlükəsizlik səbəbindən müdafiə nazirinin Kiyevə səfəri barədə daha əvvəldən məlumat verilməyib.

Kiyevə gedən Almaniya müdafiə naziri DPA agentliyinə bildirib ki, səfərin məqsədi Ukraynaya dəstəyi nümayiş etdirməkdir: "Ən vacib məqsədimiz psixoloji və siyasi cəhətdən aydın şəkildə göstərməkdir ki, biz Ukraynanın yanında olmağa davam edəcəyik".

O, həmçinin həm cəbhə xəttindəki vəziyyət, həm də Ukraynanın hərbi sənaye imkanları haqqında daha aydın təsəvvür əldə etmək istədiyini bildirib.

Səfəri çərçivəsində Almaniyanın müdafiə naziri Ukrayna hökuməti ilə görüşərək gələcək hərbi yardımı və hərbi vəziyyəti müzakirə edəcək.

Yanvarın 13-də Pistorius Varşavada Polşa, Böyük Britaniya, Fransa və İtaliyadan olan həmkarları ilə görüşüb.

Avropanın güclü hərbi imkanlarına sahib bu beş ölkə gələn həftə ABŞ-də başlayacaq Donald Tramp prezidentliyinin Ukrayna üçün nə gətirəcəyindən asılı olmayaraq, Kiyevi Avropanın davamlı dəstəyinə arxayın etməyə çalışır.

ABŞ prezidenti Co Bayden ölkəsinin iqtisadi və hərbi baxımdan daha güclü olduğunu və dörd il əvvəlki ilə müqayisədə daha çox müttəfiqə sahib olduğunu bildirib.

Bu barədə prezident Bayden yanvarın 13-də Dövlət Departamentində çıxışı zamanı deyib. Bu çıxış onun ayın sonunda vəzifədən ayrılmağa hazırlaşdığı bir vaxtda administrasiyasının fəaliyyətinin yekunu kimi qiymətləndirilib.

Bayden çıxışında vurğulayıb ki, Birləşmiş Ştatlar Rusiya və Çin kimi rəqibləri ilə müqayisədə mövqeyini daha da gücləndirib.

"Dörd il əvvəl bu vəzifəyə başladığımız vaxtla müqayisədə rəqiblərimiz indi daha zəifdir. Gəlin Rusiyaya nəzər salaq. Putin Ukraynaya hücum etdi. O, Kiyevi bir neçə gün ərzində fəth edəcəyini düşünürdü. Amma həqiqət budur ki, həmin müharibə başlayandan bəri Kiyevin mərkəzində dayanmış yeganə şəxs mən olmuşam, o yox", – deyən Bayden keçən il münaqişə bölgəsinə etdiyi səfəri xatırladıb.

Çıxışında ABŞ-nin müdafiə sənayesinə qoyulan investisiyalara toxunan Bayden deyib ki, onun administrasiyası ABŞ-nin müdafiə sənaye bazasını yenidən qurub. Onun dördillik prezidentliyi dövründə satınalma və tədqiqat-inkişaf işlərinə təxminən 1.3 trilyon dollar sərmayə qoyulub.

O əlavə edib ki, rəqiblərin çətinliklərlə üzləşdiyi bir vaxtda ABŞ iqtisadiyyatı güclənib və onun ölkəsi onilliklər boyu dünyanın ən böyük iqtisadiyyatı olaraq qalacaq.

"Mənim administrasiyam növbəti administrasiyaya çox güclü bir irs qoyur. Amerika yenidən liderlik edir", – Bayden vurğulayıb.

O, yanvarın 20-də vəzifəsinin icrasına başlayacaq Donald Trampa çağırış edərək Birləşmiş Ştatların süni intellekt sahəsində lider mövqeyini qorumasını istəyib. Bayden bildirib ki, bu yeni texnologiya iqtisadiyyatları, hökumətləri və milli təhlükəsizliyi yenidən formalaşdırmaq gücünə malikdir.

Bayden həmçinin Trampı təmiz enerji keçidini ciddi qəbul etməyə çağırıb. O, iqlim dəyişikliyini "bəşəriyyət üçün ən böyük mövcud təhlükə" adlandırıb.

ABŞ dövlət başçısı Çinin xammaldan istehsala qədər təmiz enerji sənayesində üstünlük qazanmağa çalışdığını diqqətə çatdırıb. O, bunun ABŞ-ni Pekindən asılı vəziyyətə sala biləcəyi barədə xəbərdarlıq edib.

"Birləşmiş Ştatlar bu mübarizəni qazanmalıdır",- o vurğulayıb.

Ermənistanın iqtisadiyyat naziri Qevork Papoyan yanvarın 13-də bildirib ki, onun ölkəsi hələlik Avrasiya İqtisadi İttifaqını (Aİİ) tərk etməyi planlaşdırmır.

Bu barədə o, Yerevanın Avropa İttifaqına (Aİ) üzv olmaq istəyinə dair Rusiyanın xəbərdarlığına cavab olaraq deyib.

"Aİİ-dən çıxma məsələsi hazırda Ermənistan hökumətinin gündəmində deyil. Heç bir şəraitdə Aİİ-ni başqa bir şeylə əvəz etməyi planlaşdırmırıq. Biz müstəqil olmaq istəyirik, müstəqillik isə yalnız bir qurumdan yox, hamıdan asılı olmaq və hər kəsin müəyyən qədər sizdən asılı olmasıdır", - Papoyan mətbuat konfransında bildirib.

Ermənistan hökumətinin digər bir üzvü, maliyyə naziri Vahe Ovannisyan Aİİ-dən çıxma ehtimalını istisna etməsə də, bunun nə zaman baş verəcəyini bilmədiyini deyib. Nazir bunun ölkəsi üçün "riskli" bir ssenari olacağını etiraf edib.

Ermənistan hökuməti keçən həftə "Ermənistanın Avropa İttifaqına üzvlük prosesinin başlanması" ilə bağlı qanun layihəsini təsdiqləyib. Moskva isə bu addımı qınayıb. Rusiya baş nazirinin müavini Aleksey Overçuk bunun "Ermənistanın Aİİ-dən çıxmasının başlanğıcı" olduğunu bildirib. O, Ermənistanın Rusiya bazarına rüsumsuz girmək imkanını itirməsi, Rusiyadan təbii qaz və ərzaq alarkən daha yüksək qiymətlər ödəyəcəyi barədə xəbərdarlıq edib.

Ermənistan hökumətinin məlumatına görə, 2024-cü ilin yanvar-noyabr aylarında Rusiyanın Ermənistanın xarici ticarətindəki payı 41 faizi keçib, Avropa İttifaqının payı isə 7.5 faiz olub. Aİ ilə ticarət 14 faiz azalıb və 2.1 milyard dollar təşkil edib.

Rusiya-Ermənistan ticarəti 2022-ci ildən bəri kəskin artıb, erməni sahibkarlar Rusiyanın Ukraynaya təcavüzündən sonra Qərbin ona qarşı tətbiq etdiyi sanksiyalardan yararlanıblar. Rusiya həmçinin Ermənistanın əsas təbii qaz və nüvə yanacağı tədarükçüsüdür.

Ermənistan "Qazprom" şirkətinə Rusiyadan aldığı hər min kubmetr qaz üçün 165 dollar ödəyir. Hazırda Aİ-də topdansatış qaz qiymətləri bundan üç dəfə yüksəkdir.

Buna da bax:

Ermənistan hökuməti Aİ-yə üzvlüyə dair qanun layihəsini təsdiqləyib

Ermənistan Baş naziri Nikol Paşinyan və Avropa İttifaqı (Aİ) Şurasının Prezidenti Antonio Koşta arasında telefon danışığı olub.
Bu barədə Ermənistan mətbuatı baş nazirin ofisinə istinadən məlumat yayıb.
Telefon danışığı zamanı Baş nazir Nikol Paşinyan Aİ Şurasının Prezidentinə Azərbaycan - Ermənistan sülh prosesinin hazırkı vəziyyəti barədə məlumat verib.

Ermənistan baş naziri ölkəsi ilə Aİ arasında əməkdaşlığın hazırkı durumundan məmnunluğunu da ifadə edib. Xatırladaq ki, Ermənistan hökuməti Avropa İttifaqına üzvlük prosesini başlatmaq üçün qanun layihəsini təsdiqləyib.

Qeyd edək ki, bir neçə gün əvvəl Aİ Şurasının Prezidenti Azərbaycan prezidenti ilə də telefon əlaqəsi saxlayıb.

Xatırlatma

Ötən əsrin 90-cı illərinin əvvəllərində Qarabağ münaqişəsi Azərbaycanla Ermənistan arasında toqquşmalar doğurmuş, Azərbaycanın Qarabağ bölgəsi və civarındakı 7 rayon işğal edilmişdi. Bakı 2020-ci ildə 44 günlük müharibə nəticəsində həmin 7 rayona, Qarabağınsa bir bölümünə nəzarətini bərpa etmişdi.

Azərbaycan ötən il sentyabrın 19-20-də Qarabağda "lokal antiterror tədbirləri" keçirmiş, Yerevansa bunu "etnik təmizləmə" adlandırmışdı. Qarabağdakı separatçı qurumun son rəhbəri Samvel Şahramanyan yeni ilədək bu qurumun fəaliyyətini dayandıracağını açıqlamış, ancaq Ermənistana getdikdən sonra bu qərarından vaz keçdiyini bildirmişdi. Qarabağdan Ermənistana əhali köçü də o vaxt baş vermişdi.

Hər iki ölkə arasında həm Avropa İttifaqı, həm də Rusiyanın vasitəçiliyi ilə ayrı-ayrılıqda danışıqlar aparılsa da, hələlik, sülh sazişi imzalanmayıb.

Qəzza zolağında atəşkəs və Qərbin terrorçu kimi tanıdığı HƏMAS qruplaşması tərəfindən saxlanılan girovların azad edilməsi ilə bağlı Doha danışıqlarında tərəflər razılığa "çox yaxındır". Bu barədə İsrail və Qərb mediası danışıqlar barədə məlumatlı mənbələrə istinadən yazırlar.

"Reuters" bildirir ki, yanvarın 13-nə keçən gecə Qətər və ABŞ-nin vasitəçiliyi ilə aparılan danışıqlarda "sıçrayış" əldə edilib. Qeyd olunub ki, İsrailin xüsusi xidmətləri – "Mossad" və ŞABAK-ın rəhbərləri Qətərdə ABŞ-nin yeni seçilmiş prezidenti Donald Trampın nümayəndəsi Stiv Vitkoff və Qətərin baş naziri Məhəmməd Əl-Tani ilə görüşüblər.

Bazar ertəsi səhər Qətərin atəşkəs sazişi layihəsinin yekun variantını İsrail və HƏMAS nümayəndələrinə təqdim etdiyi bildirilir.

Bayden administrasiyası tərəflər arasında razılaşmanın əldə olunmasına çalışır

Bazar günü axşam saatlarında ABŞ prezidenti Co Bayden İsrailin baş naziri Benyamin Netanyahu ilə telefon danışığı aparıb. Ağ evdən verilən məlumata görə, bir həftə sonra prezident kürsüsünü Trampa təhvil verəcək Bayden dərhal atəşkəs, girovların qaytarılması və Qəzzaya humanitar yardımın vacibliyini vurğulayıb. Netanyahunun ofisindən verilən açıqlamada qeyd olunub ki, o, Baydenə Qətərdəki danışıqların gedişi haqqında məlumat verib.

C.Baydenin milli təhlükəsizlik məsələləri üzrə müşaviri Ceyk Sallivan da CNN-ə müsahibəsində İsrail və HƏMAS arasında danışıqlarda irəliləyişin olduğunu bildirib. Onun sözlərinə görə, hazırkı ABŞ administrasiyası razılığın əldə olunmasını təmin etmək üçün bütün səylərini göstərir və razılaşma hətta Trampın andiçməsindən (20 yanvar) əvvəl də mümkündür. ABŞ-nin yeni seçilmiş vitse-prezidenti Cey Di Vens də sazişin Trampın vəzifəyə başlamasından əvvəl bağlanacağını ehtimal edir.

İsrail və HƏMAS arasında razılaşmanın yekun variantının məzmunu ilə bağlı, hələlik, heç bir təfərrüat yoxdur. Əvvəllər bildirilmişdi ki, danışıqlarda HƏMAS-ın saxladığı 99 israilli girovun mərhələli şəkildə buraxılması, Qəzza zolağında atəşkəs və bufer zona istisna olmaqla, İsrail ordusunun oranı tərk etməsi müzakirə olunur. Razılaşma həmçinin bəzi fələstinli məhbusların İsrail həbsxanalarından azad edilməsini nəzərdə tutur.

HƏMAS-ın nəzarətində olan Qəzzada hazırkı döyüşlər bu qruplaşmanın 2023-cü il oktyabrın 7-də İsrailə hücumundan sonra başlayıb. HƏMAS-ın İsrailə bu hücumunda 1200-ə yaxın şəxs öldürülüb, 250-yə yaxın şəxs girov götürülüb. Hücumun ardınca İsrail Qəzzada genişmiqyaslı hərbi əməliyyata başlayıb. HƏMAS-ın nəzarətində olan Qəzza Səhiyyə Nazirliyinin məlumatına görə, İsrailin apardığı hərbi əməliyyatlar nəticəsində Qəzzada 46 mindən çox sakin həlak olub.

İsrailin hərbi əməliyyatları nəticəsində HƏMAS-ın bir sıra yüksək səviyyəli liderləri də öldürülüb və hərbi infrastrukturunun bir hissəsi məhv edilib.

ABŞ İsraili dəstəkləməklə yanaşı, onu Qəzzada atəşkəs razılaşmasına nail olmağa çağırır.

Avropa İttifaqı (Aİ) humanitar məqsədlər üçün Ukrayna və Moldovaya maliyyə yardımı ayırıb. Bu barədə Avropa Komissiyasının rəsmi saytında məlumat verilib.

Bildirilib ki, Ukraynadakı humanitar layihələr üçün ayrılmış maliyyə vəsaitinin həcmi 140 milyon avrodur. Bu vəsait qida, sığınacaq, təmiz su, səhiyyə kimi xidmətlərə yönəldiləcək. Məqsəd Ukraynanın şərqi və cənubunda müharibədən təsirlənmiş əhaliyə dəstək verməkdir.

Moldovadakı humanitar layihələrə isə 8 milyon avro ayrılıb. Vəsaitin ayrılmasında məqsəd bu ölkədəki ukraynalı qaçqınlara və onları sığındıran moldovalı icmalara kömək etməkdir.

Qeyd edilib ki, bununla da Avropa Komissiyası tərəfindən Ukraynaya humanitar məqsədlər üçün ayrılmış vəsaitin ümumi həcmi 1.1 milyard avroya çatıb.

Ermənistan hələ Avropada Təhlükəsizlik və Əməkdaşlıq Təşkilatına (ATƏT) Dağlıq Qarabağ üzrə Minsk qrupunun buraxılması ilə bağlı müraciət etməyib.

Bu barədə AzadlıqRadiosuna Ermənistan baş nazirinin ofisindən bildirilib.

"Ermənistan Respublikası Minsk qrupunun buraxılması ilə bağlı ATƏT-ə müraciət etmək imkanını nəzərdən keçirir", - Ofisdən verilən yazılı məlumatda deyilir.

ABŞ, Fransa və Rusiyanın üzv olduğu Minsk qrupu 1992-ci ildə Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həlli ilə məşğul olmaq üçün yaradılıb. Onilliklər ərzində həmsədr ölkələr Azərbaycan və Ermənistan arasında vasitəçilik səyləri göstərib.

Azərbaycan Ermənistanla sülh sazişinin imzalanmasının ilkin şərtləri sırasına Minsk qrupunun ləğv olunmasını daxil edib.

Ermənistan baş naziri Nikol Paşinyan 8 yanvar tarixində rəsmi "Facebook" hesabında paylaşdığı postda Minsk qrupunun buraxılması ilə bağlı addımı atmağa hazır olduğunu bəyan edib. Baş nazir ATƏT-in Minsk qrupunun mümkün ləğvini Ermənistan-Azərbaycan sülh müqaviləsinin imzalanması ilə əlaqələndirib. Paşinyanın sözlərinə görə, belə bir addıma cavab olaraq rəsmi Bakı da müasir Ermənistan ərazisinin çox hissəsini "Qərbi Azərbaycan" adlandırmağı dayandırmalıdır.

Xatırlatma

Ötən əsrin 90-cı illərinin əvvəllərində Qarabağ münaqişəsi Azərbaycanla Ermənistan arasında toqquşmalar doğurmuş, Azərbaycanın Qarabağ bölgəsi və civarındakı 7 rayon işğal edilmişdi. Bakı 2020-ci ildə 44 günlük müharibə nəticəsində həmin 7 rayona, Qarabağınsa bir bölümünə nəzarətini bərpa etmişdi.

Azərbaycan ötən il sentyabrın 19-20-də Qarabağda "lokal antiterror tədbirləri" keçirmiş, Yerevansa bunu "etnik təmizləmə" adlandırmışdı. Qarabağdakı separatçı qurumun son rəhbəri Samvel Şahramanyan yeni ilədək bu qurumun fəaliyyətini dayandıracağını açıqlamış, ancaq Ermənistana getdikdən sonra bu qərarından vaz keçdiyini bildirmişdi. Qarabağdan Ermənistana əhali köçü də o vaxt baş vermişdi.

Hər iki ölkə arasında həm Avropa İttifaqı, həm də Rusiyanın vasitəçiliyi ilə ayrı-ayrılıqda danışıqlar aparılsa da, hələlik, sülh sazişi imzalanmayıb.

Azərbaycandan Serbiyaya qaz nəqlində yaranmış fasilə aradan qaldırılıb.

Bu barədə Serbiya prezidenti Aleksandar Vuçiç yanvarın 12-də X hesabında paylaşımında bildirib.

"Azərbaycandan olan qardaş və dostlarımız məni məlumatlandırdılar ki, fors-major səbəbindən yaranan obyektiv problemlərə baxmayaraq, Serbiyaya qaz təchizatı dayandırılmayacaq. Azərbaycana və tezliklə Belqradda böyük səbirsizliklə gözlədiyim prezident İlham Əliyevə sonsuz təşəkkürümü bildirirəm", - Serbiya liderinin paylaşımında deyilir.

10 yanvar

Vuçiç: 'Azərbaycandan qaz tədarükü müvəqqəti dayandırılıb'

Azərbaycan "Şahdəniz" qaz yatağındakı vəziyyətlə bağlı Avropanın daha bir ölkəsinə – Serbiyaya qaz nəqlini müvəqqəti dayandırıb.

Bu barədə Serbiyanın prezidenti Aleksandar Vuçiç bildirib.

"Səhər bizə daha bir pis xəbər çatdı. Azərbaycanlı dostlarımızdan məlumat aldıq ki, bugündən (yanvarın 10-dan) etibarən gündəlik aldığımız 1.7 milyon kubmetr qaz tədarükünə artıq güvənə bilməyəcəyik. Artıq rezervlərimizdən daha ehtiyatlı şəkildə istifadə etməyə başlayacağıq. Mənə əvvəllər "dəlisov Vuçiç" deyənlər indi görəcəklər ki, ehtiyat toplamaq qərarımız nə qədər düzgün olub. Ümid edirəm ki, bir və ya iki aya bu məsələni həll edəcəklər. Əks halda, növbəti dörd ay ərzində ehtiyatlardan istifadə etməyə davam edəcəyik. Amma qaz və neft çatışmazlığı olmayacaq", –prezident deyib.

"Politico" nəşri Serbiyanın neft və qaz şirkəti "Naftna Industrija Srbije"nin (NIS) Rusiya ilə əlaqələrinə görə ABŞ sanksiyalarına məruz qaldığı bir zamanda Azərbaycandan qazın nəqlində yaranan fasilənin Vuçiçin Qərb, Rusiya və Çin arasında saxlamağa çalışdığı həssas geosiyasi balansa təhdid kimi xarakterizə edib.

+++

Azərbaycan Trans-Adriatik Boru Kəməri (TAP) vasitəsilə Cənub-Şərqi Avropanın böyük bir hissəsi, eləcə də İtaliya üçün alternativ qaz mənbəyi kimi çıxış edir.

Yanvarın 10-da "Şahdəniz" qaz yatağının texniki operatoru olan "BP-Azerbaijan" şirkəti yataqdakı "Alpha" platformasının işini dayandırdığını açıqlayıb. Şirkət bunu kondensatın (qazla birlikdə çıxan neft) nəqli üçün nəzərdə tutulmuş sualtı boru kəmərindəki texniki nasazlıq səbəbindən olduğunu bildirib.

"Şahdəniz" qazının Avropaya nəqlini nəzərdə tutan Cənub Qaz Dəhlizi 2018-ci ildə işə düşüb.

Kaliforniyada ötən həftədən davam edən yanğınlar nəticəsində ölənlərin sayı 24-ə yüksəlib.

Bu barədə Los-Anceles məhkəmə-tibbi ekspertiza departamentinin rəsmi saytında məlumat verilib. Ölənlərdən, hələlik, iki nəfərin şəxsiyyəti müəyyən edilib.

Ölüm faktının 16-sı yanğınların baş verdiyi İton, səkkizi isə Palisades bölgəsində qeydə alınıb.

"The Associated Press" xəbər verir ki, ən azı 16 nəfərin itkin düşdüyünü bildirən səlahiyyətlilər bu sayın artacağından narahatdır.

Sinoptiklər isə yanğınları daha da sürətləndirən küləyin bu həftə yenidən güclənəcəyi barədə xəbərdarlıq ediblər. Metroloji xidmətin məlumatına görə, həftəsonu sakit keçən havalardan sonra quru "Santa-Ana" küləkləri bazar günü gecədən çərşənbə gününə qədər yenidən güclənəcək və sürəti 96 km/saata çatacaq.

"USA Today"in xəbərinə görə 153 mindən çox sakin təxliyə əmri altındadır və daha 166 min sakinə evlərini evakuasiya etməli ola biləcəyi barədə xəbərdarlıq olunub.

Kaliforniyadakı yanğınlarla mübarizə aparan yerli yanğınsöndürənlərə səkkiz ştatdan, habelə Kanada və Meksikadan gələn ekipajlar kömək edir.

Davam edən bu meşə yanğınları ABŞ tarixinin ən bahalı yanğınlarından biri kimi qiymətləndirilir. Belə ki, "Accuweather" şirkəti yanğınlar nəticəsində yaranan maliyyə itkiləri ilə bağlı ilkin rəqəmləri açıqlayıb. Bu rəqəm 250-275 milyard dollar arasındadır.

10 yanvar

Azərbaycanın Los-Ancelesdəki baş konsulluğu evakuasiya edilib

Kaliforniyada yanvarın 7-dən başlayan yanğınlar səbəbindən Azərbaycanın Los-Ancelesdəki Baş konsulluğunun yerləşdiyi bina müvəqqəti olaraq evakuasiya edilib.

Bu barədə "Turan"a Xarici İşlər Nazirliyindən bildirilib.

Məlumata görə, buna baxmayaraq, baş konsulluğun fəaliyyəti distant qayada davam edir, hadisələrin gedişatı izlənilir və vətəndaşlarla əlaqə kanalları daim açıq saxlanılır.

+++

Kaliforniyada meşə yanğınlarında ölənlərin sayı 10-a yüksəlib.

CNN bu barədə Los-Anceles məhkəmə-tibbi ekspertiza departamentinin rəsmisinə istinadən məlumat yayıb.

Departamentin rəsmisinin sözlərinə görə, yanvarın 9-u axşam saatlarına qədər yanğınlarda 10 nəfərin ölməsi barədə məlumat daxil olub.

Yanvarın 7-dən ABŞ-nin Kaliforniya ştatında meşə yanğınları davam edir. Güclü külək və rütubətin aşağı olması vəziyyəti daha da ağırlaşdırıb. Bu, ştatın tarixində ən dağıdıcı yanğınlardan biri hesab olunur.

Kaliforniya Meşə Təsərrüfatı və Yanğından Mühafizə Departamenti yanğınsöndürənlərin alovun üçdə birindən çoxunu nəzarətə götürdüyünü bildirib. Departamentdən bildirilib ki, hava şəraiti yaxşılaşdıqca, yanğının qarşısının alınması prosesi sürətlənəcək.

Yanğın nəticəsində indiyədək minlərlə ev və müəssisə məhv olub, 180 minə yaxın sakin təxliyə edilib. Yanğın genişlənərsə, daha 200 min sakinin təxliyə edilməsi gözlənilir.

ABŞ prezident Co Bayden fövqəladə vəziyyətin nəticələri ilə mübarizə və təbii fəlakət qurbanlarına yardımı sürətləndirmək üçün Kaliforniya ştatında fəlakət rejimi elan edib.

Nyu-York məhkəməsi pornoaktrisa Stormi Danielsə 130 min dollar ödəndiyini ört-basdır etmək üçün sənədləri saxtalaşdırdırma işinə baxaraq, ABŞ-nin seçilmiş prezidenti Donald Trampa "şərtsiz azadlıq" verdi. Həmin məbləğ guya aralarındakı seksual münasibətləri açıb-ağartmamaq və 2016-cı ildə onun prezident seçilməsini əngəlləməsin deyə, sözügedən aktrisaya ödənilibmiş.

Tramp, əvvəlki kimi, yenə işgüzar sənədlərin 14 epizodunun saxtalaşdırılmasında günahkar sayılıb. Nyu-Yorkun andlılar məhkəməsi ötən yazda belə hökm çıxarsa da, məhkəmə prezident hakimiyyətinə sayqını əsas götürərək Trampı cəzadan azad etmişdi.

Tramp günahsızlığında israr edərək məhkəmə prosesini və hökmü siyasi akt, pul köçürmələrini də mühasib səhvi adlandırmışdı. Seçilmiş prezident 2025-ci il yanvarın 4-də "Truth Social" sosial şəbəkəsində sözügedən məhkəmə işini "ifrit ovu" və "siyasi hücum" saydığını bildirərək yazmışdı: "Bu, nəinki zaman məhdudiyyəti olmayan, həm də mövcud olmayan və əslinə baxanda, heç vaxt qaldırılmalı olmayan bir işdir. Bu, siyasi hücumdur".

D.Tramp ABŞ tarixində cinayət əməlində suçlanan ilk keçmiş prezidentdir. Ona qarşı toplam dörd cinayət işi açılıb. O, biznes hesabatını saxtalaşdırmaqdan başqa, sənədləri gərəkən qaydada qorumamaqda və iki cəhddə - 2020-ci ildəki prezident seçkilərinə müdaxilədə və 2021-ci ilin yanvarında hakimiyyəti ələ keçirməkdə suçlanıb. Daha öncə xüsusi prokuror onu gizli sənədləri saxlamaq və seçkiyə müdaxilə işlərində suçlu saymaqdan imtina edib.

Rəsmi Kiyev G7 ölkələri qrupu tərəfindən Ukrayna üçün razılaşdırlmış Fövqəladə Gəlirlərin Sürətləndirilməsi (ERA) kreditindən Avropa İttifaqının payını alıb.

Bu barədə Ukrayna baş naziri Denis Şmıqal "Telegram" hesabında bildirib.

Baş nazirin sözlərinə görə, 3 milyard avroluq bu kredit Rusiyanın dondurulmuş aktivlərindən gələn gəlir hesabına qaytarılacaq: "Bu, Rusiyanın dondurulmuş aktivlərindən əldə edilən gəlirlə qaytarılacaq Aİ kreditinin ilk tranşıdır".

Avropa İttifaqının Xarici İşlər və Təhlükəsizlik Məsələləri üzrə Ali Nümayəndəsi Kaya Kallas də bununla bağlı "X" hesabında paylaşım edib. O bildirib ki, bu müharibəni başladan Rusiyadır və ona görə də bunun əvəzini ödəməlidir.

"Bu gün Ukrayna G7 kreditimizdən 3 milyard avro alır və bu, Rusiyanın dondurulmuş aktivlərindən əldə edilən gəlirlə ödəniləcək. Bu, Ukrayna iqtisadiyyatını dəstəkləyəcək və bununla da Ukraynanın öz vəsaitləri müdafiəyə xərclənəcək", - Kallas qeyd edib.

Rəsmi Tehranın casusluqda suçladığı İsveçrə vətəndaşı həbsxanada ölü tapılıb. İran rəsmilərin fikrincə, ölümə səbəb intihar olub.

İran ədliyyəsinin "Mizan" xəbər agentliyinin bilgisinə görə, güvənlik orqanları İsveçrə vətəndaşını casusluğa görə həbs etdiyindən bu işin istintaqı aparılırdı. Onun yanvarın 9-da Semnan həbsxanasında intihar etdiyi bildirilir.

İsveçrə XİN AzadlıqRadiosunun "Fərda" xidmətinə göndərdiyi elektron məktubunda bildirib ki, məsələylə bağlı məlumatlıdır və indi detalları aydınlaşdırır.

"İsveçrə Xarici İşlər Nazirliyi (FDFA) İranda İsveçrə vətəndaşının öldüyünü təsdiqləyir. İsveçrənin Tehrandakı səfirliyi İran həbsxanasında ölüm ortamına aydınlıq gətirmək üçün yerli hakimiyyət orqanları ilə əlaqə saxlayır", - nazirliyin rəsmi nümayəndəsi Pyer-Alen Elçinqer belə deyib.

FDFA-nın nümayəndəsi mərhumun qohumlarına konsul dəstəyi göstəriləcəyini bildirib.

Semnan vilayətinin baş hakimi Məhəmməd Sadeq Əkbərinin sözlərinə dayanan "Mizan" bildirib ki, isveçrəli başqa bir şəxslə eyni kamerada cəzasını çəkib və tək olarkən intihar edib.

Mərhumun adını açıqlamayan Əkbəri digər detalları söyləməsə də, onun məhz intihar nəticəsində öldüyünü deyib.

İsveçrəliyə qarşı irəli sürülən ittihamların təfərrüatı açıqlanmır.

Xatırlatma

İranda 3 il öncə də bir isveçrəli diplomat müəmmalı ortamda vəfat etmişdi. İran mediası onun Tehran yaxınlığında çoxmərtəbəli binadan yıxılması nəticəsində öldüyünü bildirmişdi. İsveçrə rəsmiləri mərhumun kimliyini və hadisənin detallarını açıqlamamışdı.

Dekabr ayında İsveçrə Baş Prokurorluğu diplomatın ölümü ilə bağlı işin bağlandığını və istintaqın üçüncü tərəfin "cinayətkar" müdaxiləsini sübuta yetirmədiyini bildirmişdi. Məlumata görə, İranda meyitin ilkin yarılmasından sonra zərərçəkənin daxili orqanlarının olmaması üzə çıxmış və bu fakt istintaqın gedişini çətinləşdirmişdi.

1979-cu ildəki İslam İnqilabından sonra Vaşinqton və Tehran arasında diplomatik əlaqələr kəsilib. O vaxtdan bəri İsveçrə ABŞ-nin İrandakı diplomatik təmsilçisidir.

ABŞ-də prezident seçilmiş Donald Trampın NATO üzvlərinə ÜDM-in 5 faizini müdafiə xərclərinə ayırmaq təklifi şübhə doğurur. NATO-ya üzv ölkələrin müdafiə nazirləri Ukrayna üzrə Kontakt Qrupunun Almaniyada yanvarın 9-da keçirilən görüşündə bu qənaətə gəliblər.

Nazirlərin fikrincə, alyansın müdafiə vəzifələrini necə yerinə yetirməsi üzv ölkələrin NATO-ya üzvlük haqqından daha önəmli məsələdir.

"İndiki məqamda rəqəm və faiz nisbətləri köməyimizə gəlməyəcək. Güclü iqtisadiyyatda ÜDM-in 2 faizinin verdiyi töhfə zəif iqtisadiyyatın 3.5 faizindən çox ola bilər", - Almaniya müdafiə naziri Boris Pistorius belə deyib.

Avropanın ən böyük iqtisadiyyatı olan Almaniya ÜDM-inin 5 faizi federal büdcənin 40 faizi qədərdir.

"Hansı ölkənin buna imkanı çatdığını bilmirəm. Bu üzdən, söhbət faiz nisbətlərindən yox, NATO-nun qarşısında qoyulan məqsədlərin necə yerinə yetirilib-yetirilməməsindən gedir", - yenə Pistoriusun sözləridir.

"Niyə biz milyardlarla dollar çox ödəməliyik?"

Tramp yanvarın 7-də NATO-ya üzv ölkələri ÜDM-lərinin 5 faizini müdafiə xərclərinə ayırmağa çağırıb. O qeyd edib ki, avropalı müttəfiqlər ABŞ-nin müdafiəsinə yetəcək qədər pul xərcləmirlər: "Onların hamısının buna imkanı çata bilər. Bu, (ÜDM-red.) 2 yox, 5 faiz olmalıdır. …Avropa birgə faydalandığımız məsələyə çox cüzi pul xərcləyir. …Aramızda okean adlı bir şey var. Düzdür? Niyə biz milyardlarla dollar daha çox ödəyirik?".

ABŞ-nin müdafiə xərcləri ÜDM-inin 3.38 faizi qədərdir. Ölkə iqtisadiyyatının həcmi nəzərə alınsa, bu, NATO-nun toplam xərclərinin 60 faizindən çoxu deməkdir.

Estoniya müdafiə naziri Hanno Pevkur AzadlıqRadiosuna bildirib ki, ABŞ xərclərini 5 faizədək artırmağa hazır olduğunu göstərməlidir. Onun fikrincə, beləcə, xərclərin məbləği 1.5 trilyon dollaradək arta bilər.

"2 faiz yetərli deyil"

Latviya alyansın müdafiə xərclərinə ÜDM-inin 3 faizdən çoxunu xərcləyən tək-tük ölkələrdən biridir.

"Bu il töhfəmiz 3.4 faizdirsə, gələn il bu göstərici 3.7 faiz olacaq. Bugünlərdə siyasi rəhbərliyimiz bunu 4 faizədək artırmağa hazır olduğunu bildirib", - Latviya müdafiə naziri Andris Spruds AzadlıqRadiosuna belə deyib.

O əlavə edib ki, ölkələrin müdafiə xərclərinə ayırdığı vəsait onların dünyanın üzləşdiyi təhdidləri anlamasına işarədir.

"Soyuq savaş dövründə …. orta hesabla, bu göstərici 4 faizədək idi. Bu üzdən, əvvəldə müzakirə etdiyimiz kimi, 2 faiz yetərli deyil", - Sprudsun sözləridir.

Müdafiə xərclərinə ödənilən yeni faiz həddinin təsdiqi üçün NATO-ya üzv olan 32 ölkənin hamısı razılıq verməlidir. Ötən ilin iyulundan bəri alyansın 23 ölkəsi ÜDM-inin 2 faizini müdafiə xərclərinə ayırmağı bacarıb. Avropada buna nail olan böyük ölkələr arasında Almaniya, Hollandiya, Norveç və Türkiyənin adlarını çəkmək olar.

ABŞ müdafiə naziri Lloyd Ostin Bayden administrasiyasının Ukraynaya 500 milyon dollarlıq yeni hərbi yardım paketini elan edib. O, ABŞ-nin başçılığı ilə 50 ölkənin daxil olduğu Ukrayna üzrə Kontakt Qrupunun görüşündə bunu açıqlayıb.

"Budəfəki paketə Ukraynanın havadan müdafiə sistemlərindən ötrü raketlər, daha çox sursat, o sıradan "yer-hava" tipli sursat və Ukraynanın F-16 təyyarələri üçün avadanlıq daxildir", - Ostinin sözləridir.

Görüşə qatılan Ukrayna prezidenti Volodimir Zelenski deyib ki, ABŞ-nin yeni administrasiyasının dəstəyi səngisə, Ukraynaya yardımın ağırlığını Avropa öz üzərinə götürməlidir: "Aydındır ki, Avropa və dünya üçün yeni mərhələ başlayır. Biz 11 gündən sonra daha çox əməkdaşlıq etməli, bir-birimizə daha çox bel bağlamalıyıq. Birlikdə daha böyük uğurlar qazana bilərik. Bunu imkanlara fürsət kimi dəyərləndirirəm".

Ukrayna müdafiə naziri Rustem Umerov görüşə qatılanlardan, ən azı, 2027-ci ilin sonunadək strateji məqsədlər üçün yol xəritələrinin və hərbi dəstək üçün qaçılmaz ehtiyacların təsdiqini gözlədiyini söyləyib.

"Ukrayna və tərəfdarların birgə tərtib etdiyi bu sənədlər havadan müdafiəyə, artilleriyaya, zirehli texnikaya, dronlara, hava qüvvələrinə, dəniz güvənliyinə və digər önəmli sahələrə dəstək və yardım ayırmaqdan ötrü təməl sayılacaq. İrəlidə bizi xeyli iş gözləyir", - o, Ostinlə görüşündən sonra belə deyib.

İştirakçılar 9 yanvar görüşünün Kontakt Qrupu çərçivəsində sonuncu toplantı ola biləcəyini bildiriblər. ABŞ-də prezidenti seçilmiş Donald Tramp dönəmində Qrupun gələcək taleyi aydın deyil.

Ostin hərbi yardımın davam etdirilməsinin önəmini vurğulayıb. Almaniya müdafiə naziri Boris Pistorius Qərbin Ukraynaya dəstəyini zəiflətməməsinin önəminə diqqət çəkib.

Ermənistan hökuməti Avropa İttifaqına üzvlük prosesini başlatmaq üçün qanun layihəsini təsdiqləyib. AzadlıqRadiosunun erməni xidməti bu barədə qərarın Nazirlər Kabinetinin iclasında qəbul edildiyini bildirib.

Sənəddə ayrıca vurğulanır ki, "Ermənistan Aİ-yə üzvlük prosesinin başladığını elan edir".

Ölkənin xarici işlər naziri Ararat Mirzoyan qanun layihəsinin Milli Assambleyaya vətəndaş təşəbbüsü kimi təqdim edildiyini və indi hökumətin bəlli qaydada öz mövqeyini səsləndirəcəyini deyib: "Avropa İttifaqı Ermənistanda demokratiyaya siyasi dəstəyini dəfələrlə ifadə edib, Ermənistanın təhlükəsizliyinin təmin olunmasında faktik iştirakını bildirib".

Onun sözlərinə görə, "Ermənistan Aİ-nin mümkün saydığı dərəcədə ona yaxın olmağa hazırdır".

Ölkənin baş naziri Nikol Paşinyan iclasda bildirib ki, Ermənistanın Aİ-yə daxil olması barədə qərar yalnız ümumxalq səsverməsi yolu ilə verilə bilər. Onun sözlərinə görə, o vaxtadək Ermənistan və Aİ "yol xəritəsi" hazırlamalıdır.

2023-cü ilin oktyabrında N.Paşinyan Avropa Parlamentində ölkənin Aİ-yə daxilolma imkanını fəal şəkildə müzakirəyə çıxardığını dilə gətirib. Bu bəyanatdan bir neçə ay sonra Avropa Parlamenti Avropa Komissiyası və Avropa Şurasından Yerevanı Brüssellə əməkdaşlığı genişləndirməkdə dəstəkləməyə çağıran ayrıca qətnamə qəbul edib.

ABŞ qanunvericiləri "Gürcü arzusu" hökumətinin tanınmasını yasaqlayan qanun layihəsi təqdim etməyə hazırlaşırlar. Bu addım "Gürcüstanda demokratiyanı Rusiya Federasiyasının xeyrinə zəiflətdiyi üçün" Rusiyayönlü milyarder, hakim partiyanın qurucusu Bidzina İvanişvilinin sanksiyalara məruz qalmasından iki həftə sonra atılıb.

"Fox News" telekanalı yanvarın 8-də bildirib ki, ABŞ parlamentinin hər iki palatasının dəstəklədiyi qanun layihəsi gün ərzində Nümayəndələr Palatasına (Parlamentin aşağı palatasına - red.) təqdim ediləcək.

"Fox News"un eksklüziv bilgisinə görə, qanun layihəsi "İvanişvili rejiminin gürcü xalqına qarşı aramsız cinayətləriylə bağlı Bidzina İvanişvili və ya onun güvəndiyi şəxslərin başçılıq etdiyi istənilən Gürcüstan hökuməti ilə" münasibətlərin normallaşmasını və ya onun tanınmasını yasaqlayır.

"ABŞ-nin heç bir federal məmuru və ya işçisi Bidzina İvanişvili və Gürcüstan hökumətinin tanınması və tanımaq düşüncəsində olması üçün hər hansı tədbir görə və bu məqsədlə hər hansı federal vəsait təqdim edilə bilməz", - qanun layihəsinə dayanan telekanalda belə deyilib.

Sözügedən qanun layihəsinin sponsorlarından biri, Helsinki Komissiyasının sədri, respublikaçı konqresmen Co Uilson yeni seçkilərin keçirilməsinə çağıran 43 amerikalı və avropalı siyasətçinin imza atdığı məktubu dərc edib: "İvanişvilinin "Gürcü Arzusu" müxalifətin və beynəlxalq müşahidəçilərin son seçkilərlə bağlı qanuni narahatlıqlarına məhəl qoymamaq qərarına gəlib, təkpartiyalı qanunvericilik orqanı formalaşdırıb və yekdilliklə yeni prezident seçib. …Onlar yüz minlərlə nümayişçinin gecə etirazlarına zorakılıqla cavab veriblər. Gürcüstan xalqı azad və ədalətli seçkilər tələb edir. Biz onlarla həmrəy olmalıyıq".

Bir vaxtlar ABŞ-nin yaxın müttəfiqi olan Gürcüstan Rusiyaya yaxınlaşması və hökumət əleyhinə etirazları amansızca dağıtmasıyla rəsmi Vaşinqtonla Avropa İttifaqını qəzəbləndirib.

Sanksiyaların ölkə taleyinin həlledici məqamında qəbul edildiyi deyilir. Gürcüstan Rusiyaya daha çox yaxınlaşsa, Aİ ilə inteqrasiya yolunda qarışıqlıq və qeyri-müəyyənlik ab-havasında qala bilər.

Xatırlatma

Ötən ilin dekabrında Aİ-yə namizəd statusu qazansa da, Gürcüstanda "xarici agentlər" və cinsi azlıqlara dair mübahisəli qanunlar qəbul edilib. Brüssel bu qanunları Avropanın dəyər və prinsiplərinə zidd saydığından Gürcüstanın Aİ-yə üzvlük danışıqlarını başlatmaqdan vaz keçib.

Qərb dövlətləri oktyabrda keçirilən parlament seçkilərinin sonuclarına şübhəylə yanaşır. Rəsmi bilgiyə görə, hakim "Gürcü Arzusu" 54 faiz səslə seçkidə qalib gəlib. Ancaq seçkilərin qanun pozuntuları və Rusiyanın müdaxiləsiylə keçirildiyi iddia edilir. Müxalifətin iki ekzit-polu hakim partiyanın 42 faiz səs topladığını göstərib. Həmin sorğularda dörd müxalif partiyanın, açıq-aşkar, səslərin çoxunu qazandığı deyilsə də, Gürcüstan MSK-sı bütün müxalifət qüvvələrinin toplam 37 faiz səs topladığını bəyan edib.

Rusiya yanvarın 8-də Ukraynanın cənubundakı Zaporojye şəhərinə hava zərbəsi endirib. Azı, 13 nəfər ölüb, onlarla yaralı var.

Vilayət administrasiyasının başçısı İvan Fyodorov deyib ki, hava zərbəsi günorta saatlarında şəhərin sənaye rayonuna endirilib.

Bombanın qəlpələri tramvay və sərnişin mikroavtobusuna tuş gəlib. Yaxınlıqdakı avtomobillərə də ziyan dəyib.

"Daha qəddar heç nə yoxdur"

Yayılan videogörüntülərdə səkidə qana bulanmış cəsədləri, inzibati bina və avtomobilləri söndürməyə çalışan yanğınsöndürənləri görmək olar.

"Sadə mülki vətəndaşların əziyyət çəkəcəyini bilə-bilə, şəhərə hava zərbəsi endirməkdən daha qəddar heç nə yoxdur", - ölkə prezidenti Volodimir Zelenski "Telegram" sosial şəbəkəsindəki paylaşımında deyib.

Zərbənin hansı silahla gerçəkləşdirildiyi aydın deyil, ancaq dağıntıların miqyası daha güclü silahdan istifadə olunduğuna əsas verir.

Öncədən xəbərdarlıq siqnallarını işə salan rəsmilər şəhərə raket və ya "sürüşən" bombanın atıldığını bildiriblər. Rusiya yönəldilən "sürüşən" bombalardan Ukraynanın müdafiə qabiliyyətinə dağıdıcı təsir göstərmək üçün yararlanır.

"Ölü və yaralıların sayı durmadan artır. Polis, xilasedicilər, həkimlər və xüsusi xidmət əməkdaşları düşmən hücumunun fəsadlarını aradan qaldırmağa çalışırlar", - Ukrayna DİN-in başçısı İqor Klimenkonun sözləridir.

Rusiya havadan zərbə barədə hələ heç bir şərh verməyib

Savaşın başlandığı 2022-ci ilin fevralından bəri hava hücumları nəticəsində Ukraynanın enerji və mülki infrastrukturuna dəfələrlə zərbələr endirilib. Rəsmi Kiyev Rusiyanı yaşayış binalarını hədəf almaqda suçlayır. Dəlillər artsa da, rəsmi Moskva bu ittihamları rədd edir.

Ukrayna daha öncə Saratov vilayətinin cənubundakı strateji hava hərbi bazasını təchiz edən neft anbarını raket zərbəsiylə vurduğunu bildirmişdi.

Yanvarın 8-də gerçəkləşən hava zərbəsi "işğalçıların strateji aviasiyasına ciddi logistik problemlər yaradır və onların Ukraynanın dinc şəhərlərinə və mülki hədəflərinə zərbə endirmək qabiliyyətini önəmli dərəcədə azaldır", - Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin Baş Qərargah rəisi sosial şəbəkəsindəki paylaşımında belə yazıb.

İranda 2024-cü ildə 31-i qadın, 901 nəfər edam edilib. Bəzi qadınlar zorlanmaya, yaxud ailədəki başqa zorakılıq halına dirəniş göstərərkən ərlərini qətlə yetirib. BMT İnsan Hüquqları üzrə Ali Komissarlığının yanvarın 7-də dərc edilən hesabatında belə deyilir.

İranda edamlarla bağlı son 9 ilin "rekord" göstəricisi BMT-ni qəzəbləndirib. Ötən ilin son həftəsində 40-dək edam icra edilib.

Edamlara son verməyin vaxtı çatıb

2024-cü ildə İranda 853 şəxsin edam olunduğu deyən Ali komissar Volker Türk bir il boyunca belə artımın ciddi təlaş doğurduğunu bildirib: "İranda daim artan edam dalğasının dayandırılmasının vaxtı çatıb".

Hesabata görə, edamların çoxu narkotiklə bağlı cinayətlərlə əlaqəlidir. Üstəlik, 2022-ci ildə baş verən etiraz aksiyalarına qatılanlar və müxalif düşüncəli şəxslər də edam ediliblər. Həmin ilin sentyabrında guya hicabı düzgün bağlamadığına görə saxlanan 22 yaşlı Məhsa Amini polis tərəfindən saxlanandan sonra vəfat etmişdi. Ardınca ölkədə hakimiyyətə qarşı etirazlar başlanmış və bu etirazlarda qadın və qızlar baş örtüklərini yandırmışdılar. Hakimiyyətin etirazları qəddarca dağıtması nəticəsində yüzlərlə insan həlak olmuş, minlərlə etirazçı həbsə atılmışdı.

Ali komissar Türk öz hesabatında rəsmi Tehranı gələcək edamları dayandırmağa çağırıb: "Bu, yaşamaq hüququ kimi təməl azadlıq haqlarına ziddir və suçsuz insanların edamı yolverilməz risklərə yol açır. Hamıya aydın olmalıdır ki, edam cəzası beynəlxalq insan haqları qanunu ilə qorunan davranışlara heç vaxt tətbiq edilə bilməz".

Suçsuz "suçlular"

Hesabatda İranda edam edilən qadın sayının son 15 ilin ən yüksək göstərici olmasına da diqqət çəkilir: "Bir çox halda söhbət qətl törətməkdə suçlanmaqdan gedir. Qadınların böyük bir bölümü ailə zorakılığı, azyaşlı və məcburi evliliklərin qurbanları olub".

Məsələn, qadınlardan biri qızını zorlamaq istəyən ərini qətlə yetirdiyinə görə edam edilib.

Mühafizəkar İslam dövlətində, özəlliklə qadın və qızlarla bağlı hüquqların pozulmasının uzunmüddətli tarixi var.

İranda prezident seçilən və əksəriyyətin islahatçı kimi tanıdığı Məsud Pezeşkian qadın və azlıqların hüquqlarını daha yaxşı qoruyacağına söz versə də, bir çox insan haqları fəalı və beynəlxalq müşahidəçilər buna şübhə ilə yanaşırlar.

ABŞ-də prezident seçilmiş Donal Tramp Rusiya və Ukrayna savaşda "çox sayda" gənci itirdiklərindən sülh danışıqlarını tezliklə başlamaq istəyir. O, Floridadakı mülkündə jurnalistlərə belə deyib.

Tramp yanvarın 20-dəki andiçmə mərasiminədək Rusiya prezidenti Vladimir Putinlə görüşməyi də yersiz sayır: "Sizə bunu deyə bilmərəm, amma bilirəm ki, Putin mənimlə görüşmək istərdi".

Ötən il dekabrın sonunda Kremlin sözçüsü Dmitri Peskov bildirmişdi ki, Putinin Trampla görüşünün baş tutmasını şərtləndirən hallar mövcud deyil.

"Asan məsələ deyil"

Seçkiöncəsi kampaniyasında Ukraynadakı savaşı bir günə bitirə biləcəyini deyən Tramp bu dəfə sülhə altı ay ərzində nail ola biləcəyinə ümid bəslədiyini söyləyib: "Ümidvaram ki, bu, altı aydan daha tez baş verəcək".

Tramp əlavə edib ki, Ukraynadakı savaş "asan məsələ" olmasa da, o, onun öhdəsindən gəlməkdə qətiyyətlidir.

Ukrayna rəsmiləri tezbazar danışıqların Rusiya ordusuna tutduğu əraziləri nəzarətdə saxlamaq və yenidən qüvvə toplamaq imkanı verəcəyindən təlaşlanırlar.

Onlar Trampı Ukraynaya hərbi dəstək göstərməyi davam etdirməyə inandırmaq istəyirlər.

Trampın Rusiya və Ukrayna üzrə xüsusi elçisinin səfəri ləğv edilib və yeni tarix müəyyənləşdiriləcək. Xüsusi elçi Kit Kelloqqa savaşı bitirəcək danışıqlara başçılıq etmək tapşırılıb. O, Trampın Ağ evə qayıdışından sonra tərəflər arasında mümkün danışıqların başlaya biləcəyini deyib. Kelloqq ötən ay "Fox News"a müsahibəsində bildirib ki, sülh məsələsi "yaxın aylarda çözülə bilər".

Ukrayna XİN-in rəhbəri Andrey Sibiqa da islandiyalı həmkarıyla görüşündə Kelloqqun ukraynalı rəsmilərlə planlaşdırılan görüşlərini "olduqca önəmli" saydığını vurğulayıb.

"Zamanı yetişəndə bu görüşün baş tutacağına əminəm", - Kiyevdə jurnalistlərə belə deyən Sibiqa ardınca fikrini belə tamamlayıb: "Görüşün mümkün qədər məzmunlu olmasını təmin etmək və vaxtını müəyyənləşdirmək üçün əlaqə saxlayırıq".

Ramştayndakı görüş

ABŞ Müdafiə naziri Lloyd Ostinin yanvarın 9-da Almaniyaya səfəri zamanı Ramştayn hərbi hava bazasında Ukrayna üzrə Müdafiə Kontakt Qrupu çərçivəsində görüşlər keçirməlidir. Bu qrupa ABŞ-nin başçılığı ilə Ukraynaya dəstək verən 50 ölkə daxildir.

Səfər zamanı Bayden administrasiyasının Ukraynaya son ən böyük hərbi yardım paketi qərarının açıqlanacağı gözlənilir. Bu barədə bilgi verən rəsmilər dəqiq məbləği açıqlamasalar da, belə yardım paketini "qaçılmaz" adlandırıblar.

Bu, Kontakt Qrupu çərçivəsində Ostinin sonuncu görüşü olacaq. Ukraynada savaş başlanandan tərəfdaş ölkələr silahlanma, hərbi hazırlıq və yardım məqsədləri üçün Ukraynaya 126 milyard dollardan çox vəsait ayırıb. Bunun 66 milyard dollarlıq bölümü ABŞ-nin payına düşüb.

Bu həftəsonu elan ediləcəyi gözlənilən yardım paketinin məqsədi Trampın andiçməsinədək Ukraynaya silahların böyük bir bölümünü çatdırmaqdır.

Tramp NATO-ya üzv ölkələri ÜDM-lərinin 5 faizini müdafiə xərclərinə ayırmağa çağırıb. Hazırda bu göstərici 2 faizdir. Tramp müttəfiqlərin müdafiə xərclərinə yetərli vəsait ayırmadıqlarını bir daha vurğulayıb.

Yanvarın 7-də səhər saatlarında Çinin Tibet Muxtar Rayonunun Tinqri bölgəsində güclü zəlzələ baş verib. Xəbəri "Sinxua" dövlət agentliyi yayıb. Çinli yetkililərin bildirdiyinə görə, hələlik, 95 nəfərin öldüyü və 130 nəfərin yaralandığı barədə bilgi var.

Çin Seysmoloji Şəbəkə Mərkəzinin məlumatına görə, bu, son beş ilin ən şiddətli yeraltı təkanlarıdır.

ABŞ Geoloji Xidməti zəlzələnin 7.1 bal gücündə olduğunu bildirib.

"Reuters" xəbər verir ki, yeraltı təkanlar qonşu Nepal, Butan və Hindistanda da hiss edilib.

Yerli hakimiyyət orqanları mindən çox evə ziyan dəydiyinə diqqət çəkib. Dağıntılar altında qalanların axtarışına 1500-ə yaxın adam qatılıb. Çinin Tinqri əyalətində xilasetmə işləri soyuq hava üzündən çətinləşib. İndi orada 8-dərəcə şaxta var və havanın 18 dərəcə şaxtayadək soyuyacağı bildirilir.

Ukrayna prezidenti Volodimir Zelenski Rusiya ilə savaşı bitirməyə yalnız ABŞ-nin güvənlik zəmanətlərinin anlam daşıdığını söyləyib. O, podkastçı Leks Fridmana müsahibəsində ABŞ-də prezident seçilmiş Donald Trampla yanvarın 20-dəki andiçmədən az sonra görüşməyə ümid bəslədiyini bildirib: "ABŞ-siz güvənlik zəmanətləri mümkün deyil. Rusiya təcavüzünün önünü kəsəcək güvənlik zəmanətlərini nəzərdə tuturam".

Zelenskinin fikrincə, belə zəmanətin olmaması gücünü bərpa edəcək Kremlə yeni təcavüz gerçəkləşdirmək imkanı verəcək.

Ukraynalı lider əmindir ki, Tramp gərəkli güvənlik zəmanətləri nəzərdə tutan ədalətli və davamlı sülh sazişinə nail ola bilər: "Trampla razılığa gələ bilərik. Avropa ilə birgə güclü güvənlik zəmanətləri təklif edə bilər, ardınca da ruslarla danışa bilərik. …Məncə, Trampın buna istəyi də var, bütün imkanları da. Bu, yalnız söz olaraq qalmaz".

Zelenski və Ukrayna vətəndaşları Rusiya prezidentinə təzyiq göstərmək üçün Trampın yetərincə güclü olduğuna güvənirlər.

"Lukaşenkoya dedim ki, siz də qatilsiniz"

Zelenski "Atəşkəs üçün ölkəyə nə gərəkdir" sualını "NATO üzvlüyü çərçivəsində güvənlik zəmanətləri", - deyə cavablayıb.

O bunu da deyib ki, zəmanətlər rəsmi Kiyevin nəzarəti altında olan əraziləri əhatə etməli, Qərb dövlətləri Ukraynanın hərbi təminatını və Rusiya iqtisadiyyatını çökdürən sanksiyaları davam etdirməlidir.

Zelenskinin fikrincə, Putin, "zəif NATO", "savaş meydanında tab gətirə bilməyən Ukrayna", eləcə də "mənimlə Tramp arasında güclü münasibətlərin olmaması" təsəvvürünü yaratmaq istəyir.

O, savaşın ilk günlərində Belarus prezidenti Aleksandr Lukaşenko ilə danışığını da xatırladıb. Belarus lideri ölkəsindən endirilən raket zərbələrinə görə üzr istəyib və bunun Putinin əmriylə gerçəkləşdiyini vurğulayıb.

"Ona dedim, siz də qatilsiniz", - Zelenski belə deyib və davamında söyləyib: "Cavabında dedi anlamalısan ki, ruslara qarşı savaşa bilməzsən".

Ermənistan silahlı qüvvələri baş qərargah rəisinin keçmiş müavini İkinci Qarabağ savaşında səhlənkarlıqda suçlanaraq həbs olunub.

AzadlıqRadiosunun erməni xidmətinin bilgisinə görə, Tiran Xaçatryan 2020-ci ildə Ermənistanla Azərbaycan arasındakı 44 günlük savaş zamanı xidməti vəzifələrini yerinə yetirməyib.

İttihamlara görə, Xaçatryanın gərəkli müdafiə xətləri təşkil etməməsi Azərbaycan qoşunlarına strateji uğurlar qazandırıb.

Xaçatryan ittihamları rədd edib, onun vəkilləri isə generala qarşı ittihamları "əsassız" adlandıraraq apellyasiya məhkəməsinə üz tutacaqlarını bildiriblər. Onların iddialarına görə, keçmiş yüksəkrütbəli hərbçidən siyasi baxışlarına görə qisas almaq istəyirlər.

Rəsmi Yerevanın hərbi uğursuzluqlarından sonra hərbçi həbsləri baş nazir Nikol Paşinyanla hərbi dairələr arasında münasibətləri gərginləşdirib və Paşinyana ölkədaxili basqıları artırıb.

Xaçatryan 2020-ci ildə Azərbaycanla müharibədən sonra Ermənistanın Milli Qəhrəmanı adına layiq görülsə də, daha sonra onunla hakimiyyət arasında gərginlik yaranıb.

2021-ci ilin fevralında Paşinyan Xaçatryanı silahlı qüvvələrin baş qərargah rəisinin müavini vəzifəsindən azad edib. Bir gün sonra Xaçatryan da aralarında 40-dan çox yüksəkrütbəli hərbçi baş nazirin və onun hökumətinin istefasını tələb edib.

Bu addımı qınayan Paşinyan onu dövlət çevrilişi cəhdinin bir elementi kimi dəyərləndirib.

2024-cü ilin yanvarında restoranların birində mübahisə zamanı tüfənglə atəş açdığı üçün Xaçatryan iki ay müddətinə həbs edilib. Prokuror generalı masasının yanında duran şəxsi yaralamaqda suçlayıb, Xaçatryansa özünü qorumaq üçün havaya atəş açdığını deyib.

Xatırlatma

Ötən əsrin 90-cı illərinin əvvəllərində Qarabağ münaqişəsi Azərbaycanla Ermənistan arasında toqquşmalar doğurmuş, Azərbaycanın Qarabağ bölgəsi və civarındakı 7 rayon işğal edilmişdi. Bakı 2020-ci ildə 44 günlük müharibə nəticəsində həmin 7 rayona, Qarabağınsa bir hissəsinə nəzarətini bərpa etmişdi.

Azərbaycan ötən il sentyabrın 19-20-də Qarabağda "lokal antiterror tədbirləri" keçirmiş, Yerevansa bunu "etnik təmizləmə" adlandırmışdı. Qarabağdakı separatçı qurumun son rəhbəri Samvel Şahramanyan yeni ilədək bu qurumun fəaliyyətini dayandıracağını açıqlamış, ancaq Ermənistana getdikdən sonra bu qərarından vaz keçdiyini bildirmişdi. Qarabağdan Ermənistana əhali köçü də o vaxt baş vermişdi.

Hər iki ölkə arasında həm Avropa İttifaqı, həm də Rusiyanın vasitəçiliyi ilə ayrı-ayrılıqda danışıqlar aparılsa da, hələlik, sülh sazişi imzalanmayıb.